Vrouwen aan de top in Nairobi bij conferentie ICPD+25

In Nairobi landen voelt voor mij altijd een beetje als thuiskomen. Vier jaar heb ik in deze drukke Afrikaanse stad geleefd en gewerkt, reportages gemaakt voor Nederlandse kranten en tijdschriften en rondgereisd in de regio. Nu ben ik terug om voor Plan International de Internationale Conference on Population and Development (ICPD) bij te wonen van het VN-bevolkingsfonds, de UNFPA. De conferentie vond 25 jaar geleden voor het eerst plaats, in Caïro. Het doel van de conferentie is om te laten zien hoe belangrijk we seksuele en reproductieve gezondheid en rechten vinden, hoe belangrijk we gendergelijkheid vinden. Deze conferentie moet daarom een flinke stap zijn op weg naar een wereld waarin alle meisjes en vrouwen baas zijn over hun lichaam. Een wereld waarin ze hun eigen leven richting mogen geven en gevrijwaard blijven van gruwelen zoals vrouwen- en meisjesbesnijdenis, ook wel FGM genoemd. Want hoewel we de afgelopen 25 jaar veel vooruitgang hebben geboekt, staan deze rechten de afgelopen jaren juist weer meer onder druk. Samen met veel andere NGO’s, jongerenactivisten, beleidmakers en politici van over de hele wereld, zoals de Nederlandse minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag hebben we het over de belofte die 25 jaar geleden werd gemaakt: seksuele en reproductieve rechten en gezondheid voor iedereen centraal zetten in ontwikkelingssamenwerking.

Om de klokken gelijk te zetten, organiseert Plan International in het hotel een ochtendbriefing voor medewerkers om kwart voor zeven. Niet echt een gangbaar vergadertijdstip in Nederland. Ik word wakker en zie op m’n iPhone dat het inmiddels 6:43 is. Dat begint lekker. Zonder koffie en met nat haar kom ik het zaaltje binnen, waar de briefing inmiddels goed en wel is begonnen. Ik blijk gelukkig niet de enige die wat later binnendruppelt.

Paars

Buiten bij het Kenyatta Internationale Conferentiecentrum in hartje Nairobi staan de jacaranda-bomen in bloei. De paarse weelde van de bomen maakt opgewekt. En zo staan we ook in de rij voor de beveiliging, opgewekt babbelend. In mijn geval met een activiste uit Argentinië van de beweging ‘She Decides’. Zij ziet vrouwenrechten als een politieke kwestie die ook hier bevochten moet worden.
“Zitten we hier soms bij het Eurovisie Songfestival”, zegt mijn collega uit Duitsland als de muziek van de openingsceremonie uit de speakers de zaal in schalt? Daar lijkt het inderdaad wel op. Kenia heeft zijn PR weer goed voor elkaar: ritmisch bonkende drums, dans, prachtige – het moet gezegd – zang en een gelikte video over het land als toeristische topbestemming. Kenia grijpt deze kans om te shinen op dit mondiale podium met beide handen aan. “De enige weg vooruit, de enige acceptabele focus is het getal nul”, zegt Natalia Kanem, hoogste baas van de UNFPA in haar toespraak. “Nul moeders die nog sterven als gevolg van complicaties bij de bevalling, nul gebrek aan family planning, nul gevallen van vrouwen- en meisjesbesnijdenis”. Ze krijgt de handen er voor op elkaar. Wat een uitstraling heeft deze vrouw! Ongetwijfeld een rolmodel voor velen in de zaal, jong of oud(er).

Zegen van de kerk

De Deense minister voor ontwikkelingssamenwerking – naast Kenia mede-organisator – heeft moeite met het uitspreken van de naam van de Keniaanse president, die bij hem klinkt als Kentayya. Het zullen de zenuwen zijn geweest. Daarna is het woord aan Uhuru Kenyatta zelf, president sinds 2012 waarmee hij in de voetsporen trad van zijn vader – grondlegger en eerste staatshoofd van het land. Kenyatta spreekt met krachtige stem en doet een dito belofte: in 2022 moet zijn land FGM-vrij zijn! Niet onbelangrijk is dat hij met deze pledge de kerken achter zich weet; Kenia is een land van de bijbel, en nergens in het Heilige Boek staat vermeld dat vrouwen – in tegenstelling tot mannen (!) – de ingreep zouden moeten ondergaan. En steun van de kerken legt electoraal gewicht in de schaal, weet Kenyatta als geen ander.
Precies als ik aanschuif bij een vroege middagsessie over het beëindigen van onveilige abortus lekt het statement van de VS uit. Het is pro-life voor, familiewaarden na en bevat een passage waarin krachtig afstand genomen wordt van recht op abortus. Het is Trump zoals we hem kennen: vrouwenrechten uitbesteed aan de oerconservatieve Tea Party. De Verenigde Staten proberen overduidelijk de zaak te saboteren. Minister Kaag laat er in haar bijdrage zoals verwacht geen misverstand over bestaan: seksuele en reproductieve rechten behoren centraal te staan als we die ‘nul’ willen halen in het jaar 2030.

Fakkel

En zo zijn het gaandeweg vrouwen die een steeds duidelijker stempel drukken op deze eerste dag van de Nairobi-top. Helemaal als Fatiha, een jongerenvertegenwoordiger namens Plan uit Oeganda, een symbolische fakkel overneemt uit handen van Phumzile Mlambo-Ngcuka, het gezicht van de VN-vrouwenorganisatie, UN-Women. De fakkel als symbool van vrouwelijk leiderschap dat aan de volgende generatie wordt doorgegeven. Bij het diner praat ik bij met de directeur van Plan International Egypte, ook een land waar we vrouwelijk leiderschap stimuleren. Ik maak het niet al te laat want morgen staat er op hetzelfde onbarmhartige tijdstip wederom een Plan-bijeenkomst gepland. Te laat komen is geen optie omdat er leden van de Nederlandse delegatie komen, op mijn uitnodiging.

Roman Baatenburg de Jong, lobbyist