“Als je geen seks hebt word je lelijk, zeiden ze”

Zoals alle meisjes in het Machinga-district in Malawi, is Loveness (18) naar een initiatiekamp geweest. In haar gemeenschap geldt dat als de officiële overgang van de kindertijd naar het volwassen leven. Maar de rituelen veranderen, mede dankzij de Yes I Do Alliantie.

“Vier jaar geleden gingen we met zes meisjes naar een plek in het bos, waar één rieten hut stond die dienstdeed als toilet. We bleven daar een maand. We waren de hele tijd naakt en mochten ons niet wassen. Ieder van ons had een ouder iemand mee om voor ons te zorgen, voor mij was dat mijn tante. We hebben zelf trommels gemaakt, en we leerden twee verschillende dansen. We zongen veel liedjes, de meeste over respect hebben voor je ouders. Als we klaar waren met zingen en dansen, werd er heel lekker eten uit het dorp gebracht. Ik ben nog steeds vriendinnen met de andere meisjes met wie ik daar was”, vertelt Loveness.

“Ik vond het vies en eng”

Vol enthousiasme zingt ze enkele liedjes die ze tijdens haar initiatiekamp geleerd heeft. Toch is het voor haar geen positieve herinnering, zegt ze. Sterker nog, zodra ze in de buurt van het bos komt, krijgt ze een naar gevoel. “Ze zeiden tegen ons dat we seks moesten hebben, anders zouden we een droge huid krijgen en dan werden we lelijk, zo lelijk dat geen man ons wilde hebben. We leerden ook hoe dat moet, als een man bovenop je ligt, hoe je dan een soort dans moet doen om hem tevreden te maken. Ik was pas veertien, ik was daar nog helemaal niet mee bezig, ik vond het vies en heel eng.”

School afmaken

Loveness gaf niet meteen gehoor aan de oproep die haar zo beangstigde. Dit jaar heeft ze voor het eerst met een man geslapen. “Al mijn vriendinnen hadden dat al gedaan, ik vond dat ik niet kon achterblijven.” Zodra ze klaar is met school, wil ze trouwen met haar vriend. De andere meisjes uit het kamp zijn wel snel seksueel actief geworden. Twee van hen zijn inmiddels moeder, ze hebben allebei twee kinderen. Eén van hen is getrouwd, de ander is al gescheiden. Ze gaan niet meer naar school. Loveness: “Ik vraag niet aan ze of ze gelukkig zijn, ik ben bang dat ze boos worden. En wat kan ik doen? Ze hebben hun keuzes gemaakt, dit is hun leven. Ik maak mijn keuzes met andere informatie dan zij destijds hadden. Ik weet inmiddels dat het helemaal niet goed is, om jong seks te hebben, dat wordt nu in het dorp gezegd. Het is veel beter om pas kinderen te krijgen als je volwassen bent. Dan zijn je botten volgroeid en kun je de bevalling aan, dan heb je je school afgemaakt en kun je beter voor je kinderen zorgen.”

Revolutionair besluit

Het advies om snel met seks te beginnen is een vast onderdeel van de initiatiekampen in Machinga. Ook de jongens krijgen het aangeraden. De kampen zijn er mede de oorzaak van dat zoveel meisjes in Malawi moeder worden als ze zelf nog kind zijn. De helft van de meisjes trouwt voor haar achttiende, meestal vanwege een zwangerschap. Voor de meeste mensen is het initiatieritueel de belangrijkste informatiebron over seks. De Yes I Do Alliantie zet zich in om kindhuwelijken, tienerzwangerschappen en meisjesbesnijdenis terug te dringen in een zevental landen (Ethiopië, Kenia, Mozambique, Malawi, Zambia, Pakistan en Indonesië). Plan International Nederland CHOICE for Youth and Sexuality, Amref Flying Doctors, KIT Royal Tropical Institute en Rutgers werken samen in deze alliantie De alliantie is daarom de afgelopen jaren met lokale dorpshoofden in Malawi om tafel gegaan. Die namen vervolgens een revolutionair besluit. Ze verboden het om tijdens de initiatiekampen te zeggen dat de deelnemers snel seksueel actief moesten worden.

Positieve ervaring

De ervaringen die Shakira (17) met haar initiatiekamp heeft, zijn daarom heel anders dan die van Loveness. Omdat haar ouders het benodigde geld lange tijd niet konden opbrengen, ging zij pas vorig jaar toen ze al zestien was, relatief laat. Haar ritueel verliep daarom volgens de nieuwe stijl, en voor Shakira was het een positieve ervaring. Ze ging naar een vergelijkbare plek in het bos, en leerde vergelijkbare liedjes over respect. Maar de boodschap was anders. “We hoorden dat je mensen die ouder zijn dan jij niet zomaar mag aankijken. En dat tot je je diploma hebt gehaald, school het allerbelangrijkste moet zijn in je leven. En we leerden dat meisjes die een kind hebben gekregen, niet hoeven te trouwen. Ze mogen terug naar school.”

Over seksualiteit leerden de meisjes niks, zegt Shakira. Helemaal niks. “Maar ik was natuurlijk wel in het onderwerp geïnteresseerd. Dus stelde ik mijn vragen aan oudere meisjes, die wel nog over seksualiteit hebben geleerd in hun kamp. Zij vertelden echter dat je met een jongen moet slapen als je een goede huid wilt krijgen Dat vond ik belangrijk om te weten, want ik wil er graag goed uitzien.” Dit onderstreept nog maar eens hoe hardnekkig misverstanden en mythes zijn en het belang van het werk van de Yes I Do Alliantie samen met de betrokken dorpshoofden.