Wat is genderongelijkheid?

Gender en geslacht zijn niet hetzelfde. Gender is het geheel van sociale normen, verwachtingen en denkbeelden over rollen, relaties en waarden die men toekent aan meisjes, jongens en alles daartussenin. Per cultuur kunnen deze aspecten verschillen en ze kunnen met de tijd veranderen. Bij geslacht of sekse ligt dat anders. Met die termen worden de lichamelijke en biologische aspecten bedoeld. Deze zijn in elke cultuur gelijk. 

Kavita uit India. – ©Plan International

Gender onderscheidt mensen door bepaalde sociale eigenschappen aan het lichaam toe te kennen. Deze eigenschappen hebben uitsluitend betrekking op sociale-, gedrags-, en identiteitsaspecten en zijn niet inherent aan het lichaam. Je bent niet met deze eigenschappen geboren, ze zijn aangeleerd. In Nederland zijn twee genders de ‘norm’: man en vrouw, maar het genderspectrum is veel breder. De norm kan ook per land en per cultuur verschillen. In India kennen ze bijvoorbeeld ook het gender Hijra, en in Mexico heb je de Muxes. 

Sociale normen, denkbeelden en verwachtingen omtrent je gender bepalen welke rol en welke kansen iemand worden toebedeeld in de maatschappij. Er wordt ook een waardeoordeel gehangen aan welk gender je wordt toegewezen.  Dit leidt tot ongelijkheid.

Meisjes worden structureel achtergesteld

Eigenschappen die worden geassocieerd met vrouwen en vrouwelijkheid worden wereldwijd in het algemeen lager gewaardeerd dan mannen en mannelijkheid. Dit maakt dat meisjes en vrouwen een lagere sociale status en minder macht hebben dan jongens en mannen. Hellen uit Tanzania weet daar alles van.

Kinderen in Timor Leste krijgen speelgoed. – ©Rogerio Mendes Lopes/Plan International

Deze sociale ongelijkheid zorgt er bijvoorbeeld voor dat meisjes harder worden getroffen door armoede dan jongens. Ze krijgen bij voedselschaarste als laatste of helemaal niets te eten. Ze gaan minder vaak naar school dan jongens. En als meisjes ziek zijn is de kans kleiner dat ze goede medische zorg krijgen. Ook mogen meisjes en vrouwen minder vaak beslissingen nemen; ze zijn afhankelijk van hun vader, broer of echtgenoot. Meisjes en vrouwen worden dus vaak als minderwaardig behandeld. Banen die vrouwen uitvoeren worden vaak minder gewaardeerd en minder betaald.

Door genderongelijkheid worden meisjes ook harder geraakt in een crisis. Lees er meer over.

De gevolgen van genderongelijkheid

De ongelijke waardering van verschillende genders vormt de basis voor discriminatie van meisjes, met uitsluiting, onrecht, machtsongelijkheid en minder kansen als gevolg.

• Meisjes die niet naar school mogen en als kind worden uitgehuwelijkt, kunnen minder goed opkomen voor hun rechten of de rechten van hun dochters. Jongens die door hun opvoeding leren dat ze superieur zijn aan meisjes en dat agressie een goede mannelijke eigenschap is, groeien vaker op als gewelddadige mannen die hun vrouw en kinderen mishandelen en niet respecteren.
• Genderdiscriminatie, bijvoorbeeld in de vorm van meisjesbesnijdenis en ander (seksueel) geweld tegen meisjes en vrouwen, draagt bij aan hoge sterftecijfers en het vroegtijdig stoppen met school. Genderdiscriminatie belemmert meisjes om later een eigen inkomen te verdienen, waardoor ze minder goed in staat zijn om hun gezin mede te onderhouden. Zo wordt armoede in stand gehouden.
• Genderongelijkheid ontneemt meisjes en vrouwen een stem in beslissingen die belangrijk voor hen zijn, in zowel het gezin als in de samenleving.

Rouguy (14) en haar vrienden wandelen naar huis. – ©Diafara Traoré/Plan International

Plan International en gendergelijkheid

Plan International zet zich in voor een wereld waarin alle kinderen zich volledig kunnen ontwikkelen. Een wereld die de rechten en de waardigheid van kinderen respecteert. Dit kan alleen als alle kinderen gelijkwaardig zijn. Ze moeten dezelfde rechten en mogelijkheden hebben en allemaal hun eigen leven kunnen vormgeven. Een focus op gelijkheid voor meisjes is daarom noodzakelijk om kinderrechten te bevorderen. Kort gezegd; gendergelijkheid vormt de basis voor ons werk.

Gelijke kansen voor meisjes

Om alle kinderen gelijke mogelijkheden te geven werkt Plan International volgens het principe van gendergelijkheid: in onze programma’s kunnen meisjes zich ontwikkelen tot sterke vrouwen, krijgen zij dezelfde kansen als jongens en kunnen zij een inhaalslag maken op het gebied van onderwijs, gezondheid en bescherming.

In ons werk worden ook jongens en mannen meegenomen. Zij maken een essentieel deel uit van de oplossing. Plan International pakt genderongelijkheid aan op alle mogelijke niveaus: bij individuen, bij families en gemeenschappen door het creëren van bewustwording en bij instituties en overheden door te lobbyen voor rechtvaardige wetgeving en beleid.

Bronnen:
Plan International's Policy on Gender Equality
https://www.woorden.org/woord/genderongelijkheid