Meisjes in de Sahel: extra kwetsbaar door de klimaatcrisis

De klimaatcrisis raakt iedereen, maar meisjes en jonge vrouwen in de Sahel krijgen het extra zwaar te verduren. Door droogte, extreme hitte en voedselschaarste lopen zij een groter risico op geweld en om uitgehuwelijkt te worden. Veel van hen kunnen niet naar school. Dat blijkt uit het rapport ‘A Gathering Storm’ van Plan International.

Het onderzoek werd samen met 25 jonge vrouwelijke onderzoekers uitgevoerd onder 863 meisjes en jonge vrouwen (15-24 jaar) in de Sahel. De studie besloeg Burkina Faso, Kameroen, Tsjaad,
Gambia, Guinee, Mauritanië, Mali, Niger, Nigeria en Senegal en ook de onderzoekers zijn afkomstig uit deze landen.

Klimaatverandering vergroot gevaar op geweld

Een schrijnend gevolg van de klimaatcrisis is de toename van gendergerelateerd geweld. Meisjes moeten vaak langere afstanden afleggen voor water, waardoor ze onderweg risico lopen op intimidatie en geweld. Daarnaast zorgt de schaarste aan schoon drinkwater en voedsel voor ongezonde situaties. Het is zelfs zo erg, dat jonge vrouwen zich gedwongen voelen om seksuele handelingen te verrichten. “Door de droogte zijn meisjes en vrouwen soms genoodzaakt hun lichaam in ruil voor voedsel aan te bieden,” zegt een jonge vrouw uit Nigeria.

Door het gebrek aan schoon water is het voor meisjes bovendien steeds moeilijker om op een gezonde en hygiënische manier met hun menstruatie om te gaan. Dit vergroot het risico dat zij worden uitgesloten van onderwijs en sociale activiteiten. Zo vertelt een meisje uit Burkina Faso: “Als je de doek die je gebruikt tijdens je menstruatie niet kunt wassen, ontstaan er al snel nog meer problemen.”

Droogte en honger dwingen tot drastische keuzes

Door mislukte oogsten eten gezinnen soms dierenvoer. Waterputten staan compleet opgedroogd en zijn gevuld met alleen nog zand. De voedselschaarste dwingt veel meisjes om te stoppen met school en hun familie te helpen. Op jonge leeftijd trouwen wordt vaak gezien als de enige manier om hun toekomst enigszins veilig te stellen. Een moeder uit Guinee voegt daaraan toe: “Als je dagenlang niets te eten hebt, móet je je dochter wel uithuwelijken.”

Veerkracht en oplossingen van meisjes zelf

Ondanks deze zware omstandigheden zoeken meisjes en jonge vrouwen in de Sahel ook naar manieren om met klimaatverandering om te gaan. Zij starten herbebossingsprojecten, organiseren bewustwordingscampagnes en zetten zich in voor afvalbeheer en milieubescherming. Toch worden hun inspanningen vaak niet erkend of ondersteund.

Alasan Senghore, directeur van Plan International in West- en Centraal-Afrika: “Dit onderzoek laat zien dat de gevolgen van de klimaatcrisis in de Sahel het zwaarst zijn voor meisjes en jonge vrouwen. Zij stoppen noodgedwongen met school en krijgen door watergebrek en armoede te maken met geweld en gezondheidsproblemen. Tegelijkertijd spelen zij een sleutelrol in het vinden van oplossingen. Deze meisjes en jonge vrouwen kunnen en mogen niet langer genegeerd worden.”

Klimaatadaptatie en inspraak

Plan International roept overheden, internationale donoren en maatschappelijke organisaties op om:

• meisjes en jonge vrouwen actief te betrekken bij besluitvorming over klimaatmaatregelen;
• meer te investeren in initiatieven voor klimaatadaptatie, vooral die van meisjes en jonge vrouwen;
• beleid te ontwikkelen dat hen beschermt tegen geweld en kindhuwelijken;
• te zorgen voor veilige toegang tot water en scholen beter bestand te maken tegen extreme weersomstandigheden.

Een jonge onderzoeker uit Mali sluit af: “Meisjes en jonge vrouwen zijn niet alleen slachtoffer van klimaatverandering, zij zijn ook onderdeel van de oplossing. Hun toegang tot onderwijs, hun weerbaarheid en hun leiderschap zijn onmisbaar in de strijd tegen klimaatverandering.”