Pas 11 jaar oud en nu al moeten trouwen
Op een modderige heuvel in een dorp vlak bij Akkar in het noorden van Libanon staat een groepje geïmproviseerde tenten, bedekt met zeil. In een van die tenten woont de elf jaar oude Amal uit Syrië al zes jaar samen met haar moeder en vijf broertjes en zusjes.
Amal droomt ervan om naar school te gaan, maar in plaats daarvan moet ze thuis blijven om haar moeder te helpen in het huishouden. ‘‘Ik kan niet lezen of schrijven. Ik ben nooit naar school gegaan en begrijp niet waarom. We kunnen niks doen hier. Ik ben de hele dag thuis, aan het spelen met mijn jongere broertjes en zusjes of mijn moeder aan het helpen’’, vertelt Amal. ‘‘Maar het liefst zou ik naar school gaan en later zelf lerares worden om kinderen te leren schrijven.’’
In paniek gevlucht
Amal was nog maar vier jaar oud toen haar familie hun gebombardeerde woonplaats Idlib in Syrië moest ontvluchten. Ze herinnert zich niet veel meer van de tocht naar Libanon. Haar moeder Rim (32), heeft nog wel levendige herinneringen aan de lange reis: ‘‘Ik was net met een keizersnede bevallen van mijn jongste dochter toen het bombardement in Idlib begon. Er was totale paniek en we besloten de stad te ontvluchten. We begonnen simpelweg te rennen en ik moest de hechtingen in mijn buik vasthouden zodat ze niet open zouden gaan.’’
Rim zucht en vertelt dan verder: ‘‘Mijn man is in Syrië overleden en ik zorg in m’n eentje voor zes kinderen. Ik ben zelf ook zwak na een baarmoederoperatie en mijn zoon heeft epilepsie. Het ergste vind ik dat ik niet in staat ben om mijn kinderen te geven wat ze nodig hebben.’’
Ik weet wat mijn kinderen nodig hebben – mijn dochter Amal wil zo graag naar school – maar ik kan het ze niet geven.
De tent waar Amal en haar familie in wonen is gemaakt van houten palen en is bedekt met een groot zeil. Op de grond ligt een dik tapijt en in het midden staat een kleine houtoven. Het is er koud en tochtig. De ramen kunnen niet dicht en Rim vertelt hoe vreselijk de winter was. Door sneeuw, regen en overstromingen kwam het water van alle kanten naar binnen.
Lees ook hoe Tejitu uit Ethiopië haar ouders overtuigde haar kindhuwelijk te stoppen“Mijn moeder wilde dat ik trouwde omdat ze geen geld had”
Amals oudere zussen van vijftien en zestien jaar serveren de thee. Zij zijn al getrouwd en wonen vlakbij met hun echtgenoten, maar komen vaak langs bij hun moeder en broertjes en zusjes. Toen de familie in contact kwam met Plan Internationals hulpprogramma, was Amal aan de beurt om te gaan trouwen en werkte ze als huishoudster voor een andere familie.
‘‘Mijn moeder wilde dat ik trouwde omdat ze geen geld had. Ik wist helemaal niks over de man en zei dat ik niet wilde, want ik was te jong. Ik wilde gewoon naar school’’, vertelt Amal.
Nu gaan zij en haar jongere broertje naar Plan Internationals centrum voor kwetsbare Syrische en Libanese kinderen in de regio. Ondanks dat Amal nog niet naar school kan, is haar huwelijk afgeblazen en hoeft ze niet meer te werken als huishoudster.
Toen we erachter kwamen dat Amal werkte en op zo’n jonge leeftijd al uitgehuwelijkt zou worden, zijn we met haar moeder gaan praten om te kijken of we haar op andere gedachten konden brengen, en dat lukte.
Rood- en groengekleurde handjes
Het hulpcentrum voor kinderen zit in een oud, vrijstaand huis aan de rand van het dorp op de heuvel. Amal en andere Syrische kinderen komen hier twee keer per week om te leren over hun gezondheid en rechten en ook over de risico’s en gevolgen van kinderarbeid en kindhuwelijken.
In Amals klaslokaal zijn de kinderen bezig hun handen na te tekenen op een stuk papier. Eén hand kleuren ze groen en de andere rood. De les gaat over lichamelijke integriteit en wat wel en niet goed is bij lichamelijk contact. De lerares vraagt de kinderen wat ze moeten doen als een volwassene ze zou vragen hun kleren uit te trekken. Iedereen houdt het papier met het rood ingekleurde handje omhoog.
‘‘Ik kom hier graag. Hiervoor was ik erg ongelukkig, maar nu ik hulp krijg gaat het beter. Ik was dolgelukkig toen mijn moeder zich bedacht had en besloot dat ik toch niet hoefde te trouwen. Ik vertelde haar dat ik van haar hield’’, zegt Amal. ‘‘Nu is mijn moeder aan het werk, dus hoef ik niet meer te werken. Ik weet dat ze ons altijd zal beschermen.’’
Lees ook hoe Tejitu uit Ethiopië haar ouders overtuigde haar kindhuwelijk te stoppenPlan Internationals werk in Libanon
Armoede is vaak de onderliggende oorzaak van kwetsbaarheid van de kinderen. Meer dan de helft van de Syrische vluchtelingen leeft in extreme armoede en heeft niet iedere dag genoeg te eten. Er wonen ongeveer anderhalf miljoen Syrische vluchtelingen in Libanon, waarmee het land wereldwijd het hoogste aantal vluchtelingen per hoofd van de bevolking heeft.
Plan International werkt in Libanon samen met lokale organisaties om psychische hulp en sociale activiteiten aan te bieden aan Syrische en Libanese kinderen in deze kwetsbare omstandigheden. Er zijn programma’s voor jongere kinderen en voor tieners, waarbij kinderen spelenderwijs leren over hun rechten, fysieke en mentale gezondheid, lichamelijke integriteit, seksualiteit en vaak voorkomend geweld tegen meisjes. De maatschappelijke werkers zijn getraind om kinderen die het risico lopen op een kindhuwelijk, op kinderarbeid of uitbuiting te herkennen. Hierbij werken ze met de ouders samen om de situatie te verbeteren.