Leven zonder angst of schaamte: ook tijdens je menstruatie

Bij Satya (18) thuis werd vroeger nooit over menstruatie gepraat. De eerste keer dat ze ongesteld werd schrok ze zich, net als vele andere meisjes, kapot. “Niemand had ons verteld wat er in ons lichaam gebeurde tijdens onze menstruatie.”

In Kalikot, Nepal, waar Satya woont was praten over menstruatie lange tijd taboe. Veel meisjes en vrouwen wisten daarom ook niet wat ze moesten doen als ze ongesteld werden. Ook heersten er veel mythes over menstruerende meisjes. “In mijn gemeenschap vond men menstruerende meisjes ‘onrein’”, vertelt Satya. “Daarom mochten we bijvoorbeeld niet in de keuken komen en geen religieuze bijeenkomsten bijwonen. Sommige families sloten hun dochters zelfs op in speciale hutten zolang ze menstrueerden.”

Oude lappen stof

Omdat meisjes geen uitleg kregen over menstruatie, wisten ze ook niet hoe ze met hun menstruatie om moeten gaan. “We hadden geen maandverband, dus we gebruikten oude lappen stof. Het was oncomfortabel en ik was bang dat ik een infectie zou oplopen. Sommige meisjes gingen tijdens hun menstruatie ook niet meer naar school, omdat ze bang waren dat ze door zouden lekken en uitgelachen zouden worden.”

Satya zag hoe alle vooroordelen rondom menstruatie en de gebrekkige hygiëne in haar dorp in meisjes en vrouwen tegenhielden. Ze liepen achter met hun schoolwerk en stopten soms zelfs helemaal met hun opleiding. Ook het risico op kindhuwelijken en tienerzwangerschappen was groot, omdat meisjes niet de juiste informatie hebben over hun eigen lichaam.

Goede hygiëne

Daarom besloot Satya hier verandering in te brengen. Ze sloot zich aan bij Plan International en woonde verschillende trainingen bij over menstruatie en het belang van goede hygiëne. “Ik leerde hoe belangrijk het was om schoon maandverband te gebruiken en leerde zelf herbruikbaar maandverband maken”, vertelt ze. “Ook leerde ik dat je je handen goed moet wassen en dat je moet zorgen dat de omgeving waarin meisjes hun maandverband verwisselen schoon is, om zo infecties te vermijden.”

Satya besloot wat ze geleerd had direct te implementeren in haar eigen leven. En al snel volgde ook haar omgeving. “Ik maakte mijn eigen maandverband en leerde mijn zusje dit ook te doen”, vertelt ze. “Ik waste mijn handen voor én na het verschonen van mijn maandverband en al snel volgden mijn vriendinnen mijn voorbeeld. Ik deelde wat ik geleerd had met de andere meisjes in mijn dorp en er ontstonden kleine groepjes die openlijk praatten over menstruatie en hoe we hier op de juiste manier mee om kunnen gaan. En ik sprak met ouders om hen te leren hoe belangrijk het is om meisjes bij te staan tijdens hun menstruatie, zodat ze geen lessen hoeven te missen en zich niet hoeven te schamen.”

Verandering teweeg brengen

Het smaakte naar meer en al gauw werd Satya een Champion of Change in haar omgeving. Ze praat met leeftijdsgenoten, ouders, leraren en iedereen die het verder maar wil horen over het belang van goede hygiëne, met name tijdens je menstruatie. “Ik werk nu nauw samen met scholen om deze menstruatievriendelijk te maken”, vertelt ze trots. “Ik geef trainingen en vertel wat ik heb geleerd en ga het gesprek aan met meisjes én jongens. Want ook jongens moeten weten wat menstruatie inhoudt, zodat ze hun klasgenoten en zusjes kunnen bijstaan, in plaats van hen te plagen. Nadat ik een van de jongens had uitgelegd wat er met het lichaam van een meisje gebeurd tijdens haar menstruatie, zei hij dat hij zijn zusje nooit meer zou plagen. Dat geeft me hoop voor een toekomst waarin we meer empathie hebben voor elkaar.”

“Naar school gaan zonder angst of schaamte”

Sinds Satya in haar dorp openlijk met families over menstruatie praat, heeft ze grote veranderingen zien ontstaan. “Eerst waren mensen vaak verlegen en wilden ze niet met me praten, maar hoe meer informatie ik deelde, hoe meer ouders begrepen dat menstruatie natuurlijk is en niet iets om je voor te schamen. Het taboe op menstruatie brokkelt langzaam af en ik ben er trots op dat mijn gemeenschap meisjes en vrouwen nu opkomt voor meisjes en vrouwen. Uiteindelijk wil ik dat ieder meisje in mijn dorp zich zelfverzekerd voelt tijdens haar menstruatie en naar school kan gaan zonder angst of schaamte.”

Over het project

In januari 2024 startte Plan International met steun van de Warm Nest Foundation met een programma in Raskot, Nepal. Het doel? Ervoor zorgen dat meisjes ook tijdens hun menstruatie naar school kunnen blijven gaan. Binnen dit project zijn op twee scholen nieuwe toiletgebouwen gebouwd, waar 1.450 leerlingen van profiteren. Ook renoveerden we de watervoorziening op de scholen, zodat alle leerlingen toegang hebben tot schoon drinkwater. Daarnaast leerden meisjes én jongens herbruikbaar maandverband te maken en leerden ze meer over menstruatie, onder andere door de inzet van van champions als Satya.