Emma riskeerde haar leven door te vluchten uit Venezuela

Door de heftige gevolgen van de politieke en economische crisis in Venezuela besloot Emma (20) het land te ontvluchten, maar het was een zware reis. Vijf maanden geleden kwam ze aan in Peru in de hoop daar een nieuw leven te beginnen. Hoewel ze zich er nog niet helemaal op haar plaats voelt, durft ze voorzichtig weer toekomstplannen te maken.

Ondanks dat ze zich nog een beetje verloren voelt in haar nieuwe thuis, heeft Emma aanvaard dat vertrekken naar Peru het beste was dat ze kon doen. ‘‘Ik wist niet wat beter was: in Venezuela blijven of een illegale migrant worden’’, zegt ze. “Maar ik kon niet meer overleven in Venezuela. Het minimumloon is niet genoeg om van te leven, laat staan te studeren, en de situatie werd steeds erger.’’

Vluchten via de ‘trocha’s’

Ondanks de waarschuwingen en verhalen over de gevaren waarmee ze te maken kon krijgen, besloot Emma om Venezuela te verlaten en naar familie in Peru te gaan. Emma verliet, net als duizenden andere Venezolanen, het land illegaal via de ‘trocha’s’: paden die worden gebruikt door smokkelaars en drugshandelaren. Via deze paden moest ze de ondiepe Tachira-rivier oversteken tussen Venezuela en Colombia. Deze route is bijzonder gevaarlijk omdat het midden in conflictgebied ligt, waar criminele activiteiten zoals mensen-, drugs- en wapenhandel aan de orde van de dag zijn.

‘‘Eerst moet je een gids of een ‘trochero’ vinden’’, legt Emma uit. ‘‘Ik ging met de bus naar San Antonio (plaats aan de grens met Colombia), waar de neef van de buschauffeur op me wachtte.’’ Emma betaalde hem een flink bedrag en hij bracht haar naar de rivier. Daar wachtten dertig andere Venezolanen, onder wie jonge kinderen en zwangere vrouwen, en daar werden de regels uitgelegd. Emma: ‘‘Je moest je schoenen uitdoen en als je een man was, ook je T-shirt. Je kon geen hoeden of petten dragen. Je mocht niemand aankijken, niet praten, niet te snel lopen maar ook niet achterblijven”, vertelt Emma.

Gevaren voor meisjes

Voordat ze Venezuela verliet, kreeg Emma ook ander advies: “Er waren veel zorgen over seksuele uitbuiting. Mij ​​werd verteld mijn haar niet te stijlen of make-up te dragen om er niet aantrekkelijk uit te zien.‘’

Een andere vriend vertelde haar over een man die het paspoort van een meisje had gestolen: ‘‘Hij vertelde het meisje dat hij een baan voor haar kon vinden. Hij pakte haar paspoort af en ze werd drie maanden vastgehouden in een huis in Cúcuta in Colombia. Haar familie dacht dat ze onderweg was overleden.’’

‘‘Je zou doodgaan als je de trochero niet betaalde’’

“De rivier was ongeveer 15 of 20 meter diep, ze vertelden ons om onze schoenen uit te doen om ze niet te verliezen. We moesten de rivier oversteken door over zandzakken te lopen, terwijl we aan touwen hingen”, gaat Emma verder. Voordat ze Venezuela verliet, had Emma allerlei verhalen gehoord over de tocht via de trocha’s: ‘‘Mensen vertelden me dat je zou kunnen sterven als je de trochero niet betaalt. Sommigen zeiden dat een van onze buren was vermoord omdat hij niet betaald had. Maar anderen zeiden dat het alleen maar geruchten waren, dat mensen overdreven.’’

Bezorgd door de geruchten besloot Emma dicht bij de gids te blijven en al zijn instructies zorgvuldig op te volgen. Ze wandelde zwijgend in de hoop snel aan te komen in Cúcuta in Colombia. Plots onderbrak de stem van een van de groepsleden de stilte. ‘‘Iemand schreeuwde, we draaiden ons om en zagen toen een paar mannen die ons vanuit de bomen in de gaten hielden. Ze hielden een man tegen die achteraan liep, daarna hoorden we een schot.’’

Pas later kwamen de emoties

De trochero schreeuwde tegen de groep om “sneller te lopen”, “de kinderen vast te houden” en “niet achter te blijven”. Voor de eerste keer twijfelde Emma of haar beslissing om Venezuela te verlaten de juiste was geweest. “Ik wilde huilen, ik dacht het ergste. Ik voelde me bang en had heimwee’’, vertelt ze. Pas toen ze in Cúcuta aankwam en haar tante sprak aan de telefoon, liet ze haar emoties de vrije loop en kwamen de tranen.

Maar eenmaal in Cúcuta waren de moeilijkheden nog niet voorbij. Emma beschikte niet over de juiste papieren om de grens tussen Colombia en Ecuador over te steken. Ze verstopte zich in een vrachtwagen met zeven andere vluchtelingen tussen houten planken, om ongezien de grens over te gaan.

‘‘Toen ik mijn familie zag wist ik dat alles het waard was’’

“Mijn grootste angst was om te worden gepakt en gevangengezet. Ik was liever teruggegaan naar Venezuela dan dat ik naar de gevangenis moest”, zegt ze. Eenmaal in Ecuador moest Emma urenlang lopen en liftte ze totdat ze Peru bereikte. ‘‘Toen ik aankwam in Tumbes (stad in het Noorden van Peru) en mijn familie zag, wist ik dat alles wat ik had meegemaakt de moeite waard was.’’

Emma’s reis was zwaar en heeft emotioneel veel impact gehad, maar het gaat steeds beter met haar. Haar oom heeft haar geholpen bij het vinden van werk in een restaurant en ze is nu optimistisch over haar toekomst in Peru.

Wat Plan doet

In samenwerking met de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, heeft Plan International een programma opgezet om Venezolanen te helpen bij het integreren in lokale community’s in Peru. Naast het helpen van jongeren door middel van educatieve activiteiten, biedt Plan ook beroepsopleidingen aan jonge Venezolaanse migranten, om hen te helpen aan werk en een plek in hun nieuwe omgeving te vinden.

* Naam is gewijzigd wegens privacy