“Ik houd elk kindhuwelijk in mijn kingdom tegen”
In Zambia gelden twee varianten van wetgeving naast elkaar: enerzijds de statutary law, ook wel de Engelse wetgeving. Deze is ontstaan tijdens de bezetting door de Engelsen en geldt voor iedereen in het hele land. Daarnaast geldt de customary law, ook wel de traditionele wetgeving. Deze is ook in het gehele land en voor iedereen geldend. Dit gegeven zorgt voor moeilijkheden om kindhuwelijken tegen te gaan. Voor de Engelse wetgeving geldt namelijk een minimum leeftijd om te trouwen, maar voor de traditonele variant mag iedereen – ongeacht de leeftijd – trouwen zolang de ouders toestemmen. In families waar de kinderen op (zeer) jonge leeftijd trouwen, wordt simpelweg gezegd dat zij getrouwd zijn onder de traditionele wetgeving. Hierdoor kunnen deze families niet voor het gerecht gedaagd worden. Plan is hard bezig met een lobby bij de overheid om beide wetten gelijk te trekken op het gebied van trouwen, met een minimale leeftijd.
Zolang deze wetsconstructie het ‘toestaat’ dat kinderen trouwen, vecht Plan op allerlei andere manieren tegen kindhuwelijken. Grotendeels door mensen bewust te maken van de gevaren en problemen die ontstaan door kindhuwelijken. De Chiefs van de verschillende districten spelen hierin een belangrijke rol. Een Chief is de leider van een regio. Hij houdt zich bezig met de uitvoering van de (traditionele) wetten in die regio en bepaalt wie in zijn kingdom man wonen. Ze genieten binnen de gemeenschappen enorme waardering. Plan regelt bijeenkomsten voor de Chiefs waarin ze spreken over het voorkomen en stoppen van kindhuwelijken.
Eén van de regioleiders die het heel belangrijk vindt om kindhuwelijken tegen te gaan is Chief Kasomalwela. “Ik ben op uitnodiging van Plan samen met andere Chiefs bij elkaar gekomen om te praten over kindhuwelijken. Ik heb tijdens die bijeenkomsten ingezien dat er echt iets moet gebeuren om dit te stoppen. Sommige Chiefs zijn er van overtuigd dat als wij in opstand komen tegen kindhuwelijken, dat er mensen in de gemeenschappen zijn, die heksenkrachten zouden gebruiken om onze macht af te pakken. Ik probeer deze Chiefs te overtuigen dat dit niet zo is en dat het belangrijk is om tegen kindhuwelijken te strijden.”
“Ik heb ook meteen actie ondernomen in mijn kingdom. Te beginnen bij het ontbinden van het huwelijk van mijn eigen dochter Penelope. Zij is getrouwd toen ze vijftien was. Ik heb het huwelijk stop gezet en mijn dochter weer naar school gestuurd. Ik besefte me, dat als ik dingen moest veranderen, ik natuurlijk wel het juiste voorbeeld moest geven! Daarnaast organiseer ik bijeenkomsten waarin we de mensen bewust maken dat kindhuwelijken fout zijn. Dit lukt het beste door te wijzen op de gevaren, zoals de zwangerschap bij jonge meisjes die volgt op een trouwerij en de bijbehorende kans op sterfte omdat het lichaam nog niet klaar is om een kind te baren. Tijdens wereldmeisjesdag organiseerde Plan een grote bijeenkomst in ons kingdom, waarbij ik de kans aangegrepen heb om te praten over kindhuwelijken. Er waren vijfhonderd mensen!”
“Naast het praten over de negatieve kanten van kindhuwelijken, stimuleer ik meisjes om op school te blijven, of wanneer ze gestopt zijn wegens een huwelijk, terug te keren. In veel gemeenschappen worden meisjes met de nek aangekeken als ze terug keren naar school, maar hier niet. Ik ben er trots op dat de cijfers van de laatste twee jaar laten zien dat veel meer meisjes hun school afmaken!”
Ten slotte creert de Chief bewustwording bij bepaalde sleutelfiguren in de gemeenschappen, waaronder leraren, medewerkers van de kliniek en opinion leaders (een soort ministers van de Chief). Zij rapporteren gevallen van kindhuwelijken aan de Chief die dan in actie komt. “Ik ga bij elk geval dat gemeld wordt langs en praat met de ouders. Ook krijgen zij een traditionele straf; zij moeten een bepaald stuk land bewerken. Het voorgenomen huwelijk wordt tegengehouden of als het huwelijk al voltrokken is, dan wordt het gestopt. De kinderen worden weer naar school gestuurd. Ik kan in deze gevallen mezelf als voorbeeld nemen, omdat ik mijn dochter uit haar huwelijk heb gehaald en weer naar school heb gestuurd. Ik weet dat het niet gemakkelijk is. Als een familie niet wil luisteren, dan is de laatste stap dat ik ze uit het kingdom verban.”
Penelope: “Door de bijeenkomsten van Plan realiseerde mijn vader dat ik te jong was om getrouwd te zijn”, vertelt Penelope. ” Dat maakte me zo blij! Is was helemaal niet gelukkig in mijn huwelijk en wou terug naar school. Dat gebeurde dus ook. Ik ben weer naar school gegaan en woon thuis bij mijn ouders.”
Veel meisjes zijn bang om na het afbreken van een huwelijk of verloving weer terug naar school te gaan. “Ik snap dat wel”, legt Penelope uit. “In veel gemeenschappen word je uitgelachen als je terug naar school komt. Bij mij was dat gelukkig niet zo. Dat komt denk ik, omdat er in onze gemeenschap heel veel bijeenkomsten over kindhuwelijken worden georganiseerd waarin de mensen er met elkaar over praten. Ik probeer ook meisjes om me heen er van te overtuigen dat ze op school moeten blijven en niet moeten trouwen. Soms helpt het, andere gaan toch trouwen. Ook meisjes die al getrouwd zijn, adviseer ik weer naar school te gaan. Ik probeer ze aan te moedigen, zoals mijn ouders dat bij mij deden.”
“Ik wil eerst mijn school afmaken. En dan verpleegster worden. Ik vind 25 jaar een goede leeftijd voor meisjes om te trouwen. Dan ben je pas echt volwassen. “