Vijf mythes over ongesteldheid

Elke dag zijn wereldwijd 800 miljoen meiden en vrouwen ongesteld. Toch is het onderwerp in veel landen een groot taboe. Door eeuwenoude mythes blijven meiden thuis van school en worden ze na hun eerste menstruatie vaak uitgehuwelijkt, met alle gevolgen van dien. We hebben een aantal van die mythes op een rij gezet.

Mythe 1: als je ongesteld bent, ben je onrein

Meisjes in de bergen van Nepal die ongesteld zijn, mogen zeven dagen lang niet in huis slapen. Ze worden verbannen naar een afgelegen hutje, waar ze in volstrekte eenzaamheid moet verblijven. Dit ritueel heet ‘chhaupadi’. De opsluiting kan leiden tot gevaarlijke situaties. Omdat het hutje zo afgelegen is, lopen meisjes een groot risico om verkracht te worden. Ook zijn meerdere vrouwen gestikt in de rook van het vuurtje waarmee ze het niet-geïsoleerde hutje warm probeerden te krijgen en is er een meisje overleden na een slangenbeet. Hoewel de traditie inmiddels verboden is, zit het zo diep geworteld in de cultuur dat de nieuwe regels nog niet altijd worden nageleefd.

In veel landen over de hele wereld wordt er gedacht dat meisjes ‘onrein’ zijn als ze ongesteld zijn. Vaak mogen ze tijdens hun menstruatie niet in het huis bij de rest van het gezin wonen. Ze mogen niet koken of aangeraakt worden. Ze worden door hun familie en hun gemeenschap ontweken. Dit leidt er ook toe dat veel meisjes tijdens hun ongesteldheid niet naar school gaan.

Mythe 2: menstruatie is een aandoening

Een veel voorkomende mythe is het idee dat menstruatie een aandoening of ziekte is en een meisje tijdens haar ongesteldheid daardoor veel dingen niet kan. De precieze ‘regels’ kunnen per land verschillen. Meisjes mogen bijvoorbeeld niet douchen of in bad, niet koken, niet sporten of moeten bepaalde producten wel of niet eten. Meisjes worden elke keer dat ze ongesteld zijn limieten opgelegd.

Menstruatiearmoede en –schaamte is ook een probleem in Nederland.

Mythe 3: meisjes die ongesteld worden, zijn klaar om te trouwen

In veel landen moeten meisjes trouwen zodra ze voor het eerst ongesteld zijn, gemiddeld rond hun 12^e jaar. Dit is volgens de gebruiken het signaal dat ze een vrouw is geworden, en dus een gezin kan stichten. Tijdens de huwelijksnacht moet ze seks hebben, wat een levensgevaarlijke zwangerschap tot gevolg kan hebben. Het lichaam van een meisje is vaak nog niet ver genoeg ontwikkeld om een kind te dragen of te bevallen. Het kan zelfs een fatale afloop hebben. In sommige landen is de eerste menstruatie een teken dat het meisje seks ‘moet’ hebben. Dit wordt gezien als een ritueel waarmee een meisje een vrouw wordt. Later wordt ze meestal uitgehuwelijkt aan degene die haar, zonder dat ze het zelf wilde, heeft ontmaagd. Deze mythe is ontzettend schadelijk en schendt meisjesrechten.

Mythe 4: menstruatie heeft een negatief effect op mannen

Van deze mythe bestaan veel variaties, maar het idee is dat de menstruatie van vrouwen negatieve gevolgen heeft voor mannen. In sommige landen geloven ze dat als vrouwen een maaltijd bereiden terwijl ze ongesteld zijn, dat mannen dom worden wanneer zij die maaltijd opeten. In Ghana geloven sommige mensen dat menstruatiebloed het voortplantingsvermogen van een man aantast. Als gevolg van deze mythes mogen meisjes en vrouwen tijdens hun menstruatie soms niet met jongens en mannen praten.

Mythe 5: als je ongesteld bent en door de tuin loopt, dan sterven alle planten

Dit is wat meisjes in Malawi en Uganda van jongs af aan leren. Ongesteld zijn wordt gezien als een bron van ongeluk en verderf. Alle planten zouden sterven wanneer het menstruerende meisje in de buurt komt. Als gevolg daarvan worden veel meisjes elke maand een week lang binnen gehouden. In Guatemala heerst er een vergelijkbare mythe. Meisjes en vrouwen mogen tijdens hun ongesteldheid niet in landbouwgebieden komen.

Dit doet Plan International

Plan International werkt aan het doorbreken van taboes door het geven van voorlichting over menstruatie aan meisjes, jongens en ouders. Om mythes te ontkrachten krijgen leraren en lokale gezondheidswerkers training en zijn er gezondheidsclubs opgericht om menstruatie en alles wat daarbij hoort bespreekbaar te maken. Dit gebeurt bijvoorbeeld met theatervoorstellingen waar het hele dorp naar komt kijken.

Plan International stimuleert meisjes, jongens en sleutelfiguren in de gemeenschappen om zich in te zetten als rolmodellen en voortrekkers, om veranderingen in de samenleving op gang te brengen. Plan International werkt bovendien aan goede sanitaire voorzieningen op scholen, met aparte toiletten voor meisjes met afvalbakken en een aparte ruimte waar ze zich kunnen wassen. Tenslotte krijgen meisjes en vrouwen training hoe ze zelf met katoenen doeken maandverband kunnen maken. Hierdoor kunnen meisjes en vrouwen goed, goedkoop en herbruikbaar maandverband aanschaffen. Eén setje herbruikbaar maandverband gaat ongeveer een jaar mee.

Wil je meer weten over wat Plan doet op het gebied van menstruatie? Neem hier een kijkje, of: