Begrotingsbehandeling: meer rechten voor meisjes en jonge vrouwen is dubbele winst
Deze week debatteert de nieuwe Tweede Kamer over de begroting voor ontwikkelingssamenwerking (OS). Een begroting die gebukt gaat onder een last van bezuinigingen. Voor Plan International een moment om extra op te komen voor de belangen van jongeren in Afrika en het Midden-Oosten, in het bijzonder meisjes. Daar hebben Europese landen uiteindelijk ook baat bij.
Het is alweer even geleden dat kiezers naar de stembus gingen en het politieke landschap in Nederland ingrijpend veranderden. Toch gaan de nieuwe Kamerleden pas deze week voor het eerst echt met elkaar in debat over buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Het beleid, dat zich voornamelijk focust op Afrika en het Midden-Oosten, wordt nogmaals onder de loep gelegd. Het debat speelt zich af tegen de achtergrond van de kabinetsformatie, met PVV, NSC, VVD en BBB in de hoofdrol. Alle partijen hebben nieuwe woordvoerders. Voor hen is dit het moment voor een eigen verhaal.
Instabiliteit
Drie van de vier genoemde partijen willen ontwikkelingssamenwerking inzetten voor het beperken van migratie. Dit dient meer een binnenlands politieke agenda dan het doel om duurzame ontwikkeling te realiseren. Dat het ook een riskante strategie is, laten recente ontwikkelingen in Niger zien, van oudsher een doorgangsland voor migranten. Eind 2023 schrapte dit Sahelland de anti-migratiewet die met Europees hulpgeld moest bijdragen aan het tegenhouden van migranten. Volgens de nieuwe leider van dat land diende de wet niet het belang van de burgers.
Plan International maakt zich met de Nederlandse regering grote zorgen over de toenemende instabiliteit in die Sahel regio. Na jaren van gewapend conflict, de opkomst van terroristische groepen en militaire coups zijn de problemen haast niet te overzien. Door het geweld en de effecten van klimaatverandering stagneert de ontwikkelingsagenda (Duurzame Ontwikkelingsdoelen, SDGs) en slaan mensen op de vlucht; meer dan een kwart van de bevolking in de regio is afhankelijk van humanitaire hulp. Groeiende armoede, werkloosheid en het gebrek aan perspectief maken daarnaast dat jongeren makkelijk zwichten voor rekrutering door gewapende groeperingen. Gezinnen in Mali en Niger grijpen alles aan om te kunnen overleven; het uithuwelijken van meisjes neemt de laatste jaren weer toe.
Er is allesbehalve een makkelijke oplossing voor deze ellende. Maar in plaats van zich simplistisch vast te pinnen op het ‘indammen’ van migratie – een politiek die de bewegingsvrijheid van mensen beperkt en daarmee ook hun mogelijkheden en hun inkomstenbronnen – zouden Nederland en de EU zich meer moeten richten op het werkelijk verbeteren van perspectief van gemeenschappen en op het aanpakken van grondoorzaken van conflict. Door kansen te scheppen, politieke participatie en vaardigheden van jongeren te verbeteren, aansluiting te zoeken op de lokale en regionale economie, kunnen stappen in de goede richting worden gezet.
Seksuele rechten
Wat meisjes en jonge vrouwen nodig hebben om geboden kansen ook daadwerkelijk te kunnen pakken, is substantieel verbeterde toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg en rechten (SRGR), oftewel toegang tot anticonceptie, seksuele voorlichting en het recht op zelfbeschikking over het eigen lichaam. Maar de tegenkrachten tegen deze fundamentele rechten zijn beter georganiseerd en gefinancierd dan ooit, terwijl SRGR een absolute voorwaarde zijn voor gelijkwaardige kansen op een betere toekomst. Plan International werkt hieraan via het Break Free! programma dat we onder meer in Burkina Faso, Mali, Niger, Ethiopië en Sudan uitvoeren met jongeren die op de bres staan voor hun toekomst.
De situatie in die landen en ook bijvoorbeeld in een land als Zuid-Sudan is regelmatig instabiel en onveilig. Om de spiraal van geweld te doorbreken blijft het van groot belang om de participatie van vrouwen en meisjes in vredeprocessen te vergroten, hen een actieve rol te geven in conflictbeslechting en het numerieke aandeel van vrouwen in rechtbanken te vergroten. Uiteindelijk profiteert ook Nederland als handelsnatie van die inzet. Want het is nu eenmaal aantrekkelijker om te investeren in landen die stabiel zijn en waar de rechtsorde wordt gehandhaafd.
Een positieve blik op de toekomst
In het debat over de begroting vraagt Plan International in het bijzonder aandacht voor voldoende inzet voor een klimaat waarin jongeren beter gedijen, inclusief:
1) meer jongerenparticipatie in besluitvorming,
2) verbeterde seksuele en reproductieve rechten;
3) keuzevrijheid (het gebrek aan keuzevrijheid is een gevolg van armoede maar houdt die ook in stand);
4) klimaatrechtvaardigheid zodat een omgeving met nieuwe kansen gecreëerd kan worden;
5) een aanpak waarin ontwikkeling, noodhulp en stabiliteit hand in hand gaan – de zogeheten triple nexus benadering; de beste kans op duurzame vrede.
Dit is van cruciaal belang om het tij te keren.